Regen houdt aan, neerslagtekorten gedaald

Gepubliceerd op 28 juli 2023

In de afgelopen weken en ook de vooruitzichten voor de komende weken zijn wisselvallig met soms zon en flink neerslag voor de tijd van het jaar. In zowel het noordelijk deel van ons gebied (noordoost Drenthe en Vechtdal) als in het zuidelijk deel van ons gebied (Twente) is het neerslagtekort gedaald. Twente is nog het minst droge plekje van Nederland. We blijven al dat water zo lang mogelijk vasthouden. De grondwaterstanden liggen rond normaal of iets daaronder. De waterkwaliteit staat wat minder onder druk. Met name in stilstaand water (vijvers) kan snel zuurstoftekort ontstaan wanneer het weer warmer wordt. Daarom is onlangs een onttrekkingsverbod ingesteld voor openbare vijvers waar geen wateraanvoer mogelijk is.

Rijn, IJssel en IJsselmeer

De waterstand op de Rijn en de IJssel is afgelopen week iets gedaald, maar zal in de komende dagen weer stijgen. Als gevolg van de neerslag die is gevallen in  Duitsland en Zwitserland.

Wateraanvoer Twentekanaal

Via het gemaal Eefde wordt er water vanuit de IJssel via het Twentekanaal naar ons gebied aangevoerd. De waterstand op de IJssel is op dit moment laag en de verwachting is dat het peil in de rivier gaat stijgen.

Door de lage waterstand kunnen de reguliere pompen van het gemaal op dit moment niet voldoende water oppompen uit de IJssel naar het Twentekanaal. Rijkswaterstaat heeft daarom tijdelijke extra pompinstallaties bij het gemaal geplaatst om de wateraanvoer te continueren.

Wateraanvoer IJsselmeer

In het noordelijk deel van ons gebied wordt tijdens droogte water ingelaten vanuit het IJsselmeer, via de Hoogeveens Vaart en Verlengde Hoogeveense Vaart. Rijkswaterstaat heeft op dit moment in het IJsselmeergebied naar een waterpeil van 15 cm onder NAP gezet. Dat is 5 cm hoger dan het normale zomerpeil. Hiermee houden we een buffer voor drogere tijden.

Weersverwachting

Komende dagen blijft het wisselvallig met vooral op zaterdag kans op regenbuien met onweer. De temperaturen liggen de meeste dagen iets onder het gemiddelde voor de tijd van het jaar. Ook verderop in komende week blijft het wisselvallig met elke dag kans op regen of lokale buien. De vooruitzichten op langere termijn zijn wat stabieler en wat droger met meer kans op temperaturen rond normaal voor de tijd van het jaar. Met de huidige verwachting zal het neerslagtekort de komende 10 dagen verder afnemen.

Neerslagtekort

Het neerslagtekort op weerstation Twenthe ligt met  116 mm op dit moment boven het lokale langjarig gemiddelde, maar nog ver onder de 5% droogste jaren. Gerekend over de afgelopen 30 dagen is er op weerstation Twenthe 101 mm regen gevallen, tegen normaal 73. In het noorden van ons gebied, op weerstation Hoogeveen, ligt het neerslagtekort met  147 mm ruim boven het lokale langjarig gemiddelde, maar nu onder de 5% droogste jaren. Daar viel over de afgelopen 30 dagen 117 mm regen, tegen normaal 87 mm.

De exacte neerslaghoeveelheden zijn onzeker en kunnen lokaal sterk verschillen. De meetstations geven een beeld van de lokale omstandigheden.

Drie soorten droogte

Er zijn drie soorten droogte. Het is meteorologisch droog wanneer het langere tijd niet regent. Daarnaast hebben we de hydrologische droogte. Deze ontstaat wanneer er lage rivierafvoeren en lage oppervlakte- en grondwaterstanden zijn. Op dit moment is er verlaagde afvoer in verschillende beken/rivieren en is de oppervlaktewaterstand op verschillende plekken laag. De grondwaterstanden zijn echter op de meeste plaatsen in ons gebied nog rond normaal voor de tijd van het jaar. Als laatste is er nog de droogte in de toplaag van de bodem. Door warmte, zon, neerslagtekort en wind verdampt er uit de bovenste laag van de aarde op dit moment veel vocht. Deze laag wordt vervolgens gortdroog en als er geen begroeiing is ontstaan zelfs stofwolken.

Oppervlaktewater

In ons beheergebied staan de stuwen in wateraanvoergebied al geruime tijd op zomerpeil of zelfs iets daarboven. Wanneer dat niet zo is komt dat vaak omdat er werkzaamheden worden uitgevoerd. Wel zit er een maximum aan de hoeveelheid water die we vast kunnen houden. Wanneer de bodem vol is en stuwen te hoog zouden staan, kan er namelijk wateroverlast optreden wanneer er hoosbuien ontstaan. Er blijft ook stroming in veel watergangen nodig voor de planten en dieren die daar in leven. Veel van deze dieren gedijen niet in stilstaand water. We blijven maatwerk leveren en spelen lokaal in op de actuele situatie. Het neerslagtekort en de warme periode zorgen op dit moment niet voor extreme situaties. Wel zijn we alert en nemen we waar nodig maatregelen. Een van die maatregelen is het onttrekkingsverbod dat vrijdag 30 juni 2023 is ingesteld voor openbare vijvers waar geen wateraanvoer mogelijk is.

Beregeningsregeling

De beregeningsregeling is op dit moment van kracht (geldt jaarrond). Indien de eerstvolgende benedenstroomse stuw van een waterloop niet meer afvoert, mag niet worden onttrokken. Er moet dan bijvoorbeeld worden gestopt met beregenen uit deze waterloop. Hiermee leveren wij maatwerk en beschermen wij het watersysteem direct waar dat nodig is. Het waterschap voert hier controles op uit en bij overtredingen wordt handhavend opgetreden.

Grondwater

Momenteel bevinden de meeste grondwaterstanden in het noorden van ons gebied zich rond of onder het gemiddelde. In het zuiden van ons gebied bevinden de meeste grondwaterstanden zich rond het gemiddelde. We blijven zo veel mogelijk water vasthouden op plekken waar dat kan. De bodem, de spons waarin het water wordt opgeslagen, proberen we met elke neerslag aan te vullen. Dit is maatwerk en kan niet overal. Wanneer de bodem vol is moet water ook afgevoerd worden om wateroverlast te voorkomen. Met de huidige weersverwachting zal de grondwaterstand de komende week stabiliseren.

Waterkwaliteit – onttrekkingsverbod vijvers

Door de regen en de relatief lagere temperaturen is ook te temperatuur in vijvers iets gedaald. Dit kan bij het oplopen van temperaturen snel veranderen. Omdat warmer water minder zuurstof kan bevatten, is het zuurstofgehalte in vijvers de afgelopen tijd afgenomen. De hoeveelheid zuurstof in een vijver is van groot belang voor de waterkwaliteit en waterorganismen, zoals vissen.

Naast zuurstoftekort, kunnen in stilstaand of weinig stromend water ook andere kwaliteitsproblemen ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn de groei van blauwalgen (groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn)(groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn)(groep algen die bij overmatige bloei giftig kunnen zijn) en mogelijk botulisme. Ook hoosbuien en daaropvolgende overstorten van het riool kunnen leiden tot kwaliteitsproblemen. Er spoelt dan veel stof, rommel en voedingsstof in een keer het water in. Daardoor kan binnen korte tijd zuurstofgebrek in het water ontstaan en kan er vissterfte optreden.

Vijvers waar geen wateraanvoer mogelijk is, zijn het meest kwetsbaar. Daar loopt de temperatuur sneller op en zakt het waterpeil sneller. Omdat het voor de waterkwaliteit belangrijk is om het waterniveau in die vijvers zoveel mogelijk op peil te houden is per 30 juni 2023 een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater uit openbare vijvers waar geen wateraanvoer mogelijk is ingesteld.

Zwemwater

In oppervlaktewater kan de waterkwaliteit in de zomer snel onder druk komen te staan. Ga daarom alleen zwemmen in officiële zwemplassen. Deze worden regelmatig gecontroleerd. Ook is het beter uw huisdier niet te laten zwemmen in water van vijvers of ander stilstaand water. De actuele zwemwaterkwaliteit is terug te vinden op zwemwater.nl.

Bruinrot - NVWA

In verband met de aanwezigheid van de bruinrotbacterie, kan de NVWA in bepaalde gebieden beregeningsverboden instellen voor het gebruik van oppervlaktewater voor de teelt van aardappelen en tomaten. De NVWA voert de handhaving op het beregeningsverbod uit via een helikopter en vanaf de weg.