Programma waterketen

Wat heeft het gekost?

Netto lasten

In de JR 2019 komen de netto lasten uit op € 43,2 miljoen. Ten opzichte van de BVR 2019 worden de netto lasten met bijna € 1,5 miljoen onderschreden (3,2%). Deze onderschrijding wordt hieronder op hoofdlijnen toegelicht en is incidenteel van aard, tenzij anders aangegeven.

Meevallers ten opzichte van de BVR 2019 (€ 1,7 miljoen)

Vrijval van onvoorzien programma waterketen (€ 602.000) in verband met het niet aanwenden ervan voor onvoorziene tegenvallers.
Lagere advies- en onderzoekskosten (€ 214.000) wegens uit- en/of afstel van onderzoeken op grond van aangepaste urgentie en/of onvoldoende menscapaciteit.
Lagere eerste- en tweedelijns onderhoudskosten (€ 237.000) wegens het herschikken van onderhoudskosten als personele kosten of investeringskosten.
Hogere opbrengsten uit waterschapsgrensoverschrijdend afvalwater (€ 193.000) wegens herijkte afspraken hierover met buurwaterschappen. Hiervan kan € 87.000 als structureel worden aangemerkt.
Lagere aan programma waterketen toegerekende personeelskosten en overhead (€ 444.000) met name als gevolg van (nog) niet ingevulde vacatures en meer geactiveerde uren.

Besparingen (bedragen in miljoenen euro's)

Tegenvallers ten opzichte van de BVR 2019 (€ -0,2 miljoen)

Structureel hogere eerstelijns onderhoudskosten (€ -119.000) als gevolg van een te laag geraamd en geprognosticeerde budget in de B 2019 respectievelijk BVR 2019 voor onderhoud aan de energiefabriek Hengelo. Hiervan kan € -100.000 als structureel worden aangemerkt.
Overige mee- en tegenvallers van per saldo € -124.000.

Netto lasten (bedragen in miljoenen euro's)

Netto investeringen (bedragen in miljoenen euro's)

Investeringen grootste projecten

Klik voor een vergroting (afbeelding: Netto project wk)

In de begroting is nog rekening gehouden met een resterende besparing op de slibverwerkingskosten als gevolg van de business case fusie. Door de inbedrijfstelling van fase 1 van de energiefabriek is deze resterende besparing in 2019 gerealiseerd. Toelichting grootste investeringen: De investeringen in 2019 zijn gerangschikt naar geprognosticeerde omvang ten tijde van de BVR 2019. De investering in de Energiefabriek is om de slibverwerking te centraliseren in Hengelo en daar met hoge efficiency te zorgen voor een vermindering van de slibafvoer en het produceren van meer biogas. De rwzi (rioolwaterzuivering) Almelo-VIssedijk is vanwege haar leeftijd toe aan een grootschalige renovatie die nu in uitvoering is. Het project loopt voorspoedig. Vervangingsinvesteringen worden ingezet om onderdelen van rwzi's en gemalen te vervangen als het eind van de technische of economische levensduur wordt bereikt. Persleidingen (transportleiding voor rioolwater van een woonkern naar de rwzi) en gemalen is een verzameling aan iets kleiner projecten zoals gemaal Erica en de persleiding De Pollen. Het gemaal Klazienaveen en de persleiding Vasse zijn iets vertraagd door afstemming met de gemeente. Om de Energiefabriek maximaal te kunnen inzetten worden nu de slibgistingstanks in Hengelo gerenoveerd en op actueel veiligheidsniveau gebracht.

Inhoudelijke informatie

Bedrijfsvoering

De gemalen, rioolwaterzuiveringen en slibverwerkingsinstallaties behaalden in 2019, door goede processturing, zeer mooie resultaten. De lozing van effluent (het in de rioolwaterzuiveringsinstallatie gezuiverde water dat geloosd wordt op oppervlaktewater) (gezuiverd afvalwater) bleef op alle rioolwaterzuiveringen binnen de vergunde eisen, mede door verruimde maatwerkbesluiten die voor enkele oude of vol-belaste rioolwaterzuiveringen gelden. Onze rioolwaterzuiveringen verwijderden over het jaar gemeten gezamenlijk 87% stikstof en 88% fosfaat uit het afvalwater. Door de droogte is er in de zomer extra energie door de rioolwaterzuiveringen verbruikt voor een nog schoner effluent. Omdat het lang niet regende, zorgden onze rioolwaterzuiveringen er immers voor dat er nog wat water in veel beken en sloten stroomde.

De beschikbare budgetten in 2019 voor goed onderhoud en tijdige vervanging van onze installaties, waren lager dan benodigd volgens de eerste opgave vanuit de beheerorganisatie. Door een nog striktere herprioritering is in overleg met beheer een aantal werkzaamheden met het relatief laagste risicoprofiel doorgeschoven naar 2020. Alle beschikbaar gestelde middelen voor dit type onderhoud zijn in 2019 volledig benut.

Energiefabriek

De slibverwerkingsinstallaties in Hengelo (Energiefabriek), Enschede en Emmen functioneerden goed. We behaalden een hogere energieproductie met de warmte-krachtkoppelingen (WKK's) dan medio 2019 werd verwacht. Het totale energieverbruik van het waterschap werd in 2019 zo voor 40 % duurzaam opgewekt. De goede prestaties van de slibverwerking zie je ook terug in de hoeveelheid slib die conform prognose werd afgevoerd naar Slibverwerking Noord-Brabant (SNB (slibverwerkingsinstallatie)). De businesscase van de Energiefabriek voor slibbehandeling, energieproductie en slibafvoer is nog steeds heel positief. Bij de bedrijfsvoering is er wel toenemende zorg dat de Energiefabriek een groter beslag legt op onderhoudsmiddelen dan begroot op basis van kengetallen. Dit wordt met name veroorzaakt door de gebleken complexiteit van de installatie en de kritische functie in de slibverwerking waarbij stagnaties niet mogen voorkomen. Deze middelen moeten jaarlijks beschikbaar zijn om het functioneren te garanderen en zal in de exploitatie begroting voor 2021 de nodige aandacht krijgen.

Fosfaat

Het bereiken van het doel van Slibverwerking Noord-Brabant, om de resten van het verbrande slib te behandelen in een in nieuwe terugwin-installatie voor fosfaat in Frankrijk, is onzeker. Daarom worden alternatieven onderzocht, zodat hergebruik van fosfaat in de nabije toekomst kan worden gerealiseerd.

Investeringen

De investeringsplanning voor de begroting 2019 is herijkt omdat er substantiële prijsstijgingen in de ‘markt’ zijn doorgevoerd. De kosten voor het uitvoeren van projecten zijn sindsdien blijven stijgen. Bij lopende projecten is meestal sprake van een vaste prijs zodat die effecten zijn meegenomen. Voor projecten in voorbereiding is nadrukkelijk gevraagd het investeringsniveau te herijken om grote schommelingen voor te zijn.

Projecten

In 2019 is het project Almelo-Sumpel afgerond door als laatste onderdeel de beluchting van de rioolwaterzuivering te vernieuwen. De resultaten van het zuiveringsproces en de reductie van het energieverbruik zijn hierdoor goed. Mogelijk moet in de toekomst nog een bescheiden aanpassing plaatsvinden om de effluentkwaliteit te laten voldoen aan de streefwaarde van de Kader Richtlijn Water. In 2019 is gewerkt aan de renovatie van Almelo-Vissedijk. Dit project ligt, ondanks de vertraagde start, nu iets voor op schema en wordt medio 2020 afgerond. In 2019 is hier circa € 5,2 miljoen voor ingezet.

In 2019 is gewerkt aan de aanleg en vernieuwing van verschillende persleidingen (transportleiding voor rioolwater van een woonkern naar de rwzi) en (riool)gemalen. De gemalen Wachtum, A37 en Erica zijn grotendeels afgerond. De vernieuwing van verschillende persleidingen, met name Emmen en Vasse-Tubbergen, heeft meer voorbereidingstijd gevraagd door afstemming met gemeenten. Hierdoor blijft de realisatie met circa € 1,3 miljoen achter. De realisatie van de Energiefabriek kent een lichte vertraging door het lastige ontwerpproces. De investering in 2019 is daarom niet uitgekomen op de geplande € 8,4 miljoen, maar op € 7,2 miljoen.

Procesautomatisering

In 2019 is een toekomstgerichte businesscase opgesteld voor de uitrol van een nieuw concept van elektro- en procesautomatisering (E&PA). Investeringen in 2019 zijn daarom beperkt gebleven tot de hoogstnoodzakelijke aan de installaties in Emmen, Enschede en Hengelo.

Samenwerking

Om de waterketen effectief en efficiënt te laten functioneren, zijn we gebaat bij een gelijkmatige aanvoer van afvalwater via de riolering. Hiervoor is samenwerking met gemeenten van essentieel belang. Daar is in 2019 via Noordelijke Vechtstromen, Twents waternet en met individuele gemeenten extra op ingezet. Met de gemeenten Borger-Odoorn en Emmen is bijvoorbeeld een zogenaamde waterkaart opgesteld met een duidelijke koppeling tussen de waterketen (inclusief riolering) en het watersysteem.

Met collega waterschappen en kennisinstellingen wordt in pilots onderzocht op welke manieren microverontreinigingen en medicijnen uit afvalwater kunnen worden verwijderd. De ontwikkelingen zijn nog niet in een stroomversnelling terecht gekomen. Wel is gestart met onderzoek om mogelijke pilots te starten in Enschede en Emmen met financiering uit het innovatiefonds en mogelijke cofinanciering van rijk en provincie.