Programma watersysteem

Het programma watersysteem kent diverse grote opgaven op het gebied van klimaat, waterkwaliteit en duurzaamheid. De realisatie van de Kaderrichtlijn Water maatregelen (KRW) is daarbij van groot belang. Maar ook binnen infrastructuur op orde zien we een grote uitdaging om de prestaties, risico's en kosten van onze assets op een acceptabel niveau te krijgen en te houden. Voldoende beschikbare interne capaciteit en de mogelijkheid tot cofinanciering zijn van belang om onze doelen te realiseren.

Infrastructuur op orde

In 2022 werken we volop verder aan het thema infrastructuur op orde. Diverse vijvers en watergangen worden gebaggerd, waaronder een aantal wateren in Hengelo, het Alte Picardiekanaal nabij Coevorden en rondom het Tuinbouwcentrum in Erica, waar ook beschoeiingen worden vervangen. Tevens start een omvangrijke en meerjarige beschoeiingsopdracht in het Afwateringskanaal bij Gramsbergen. Diverse stuwen en gemalen worden gerenoveerd, zodat ze weer voldoen aan de gestelde eisen. Een grote opgave vormt het toekomstbestendig maken van de procesautomatisering van het watersysteem. Verouderde systemen moeten de komende jaren worden vervangen om storingen van deze assets tot een minimum te reduceren.

Klimaat

De pilots klimaat robuust werken in het noordelijk deel van ons beheergebied en in noordoost Twente kunnen in 2022 na afronding worden geëvalueerd. Alle resultaten, zoals beoogd, worden binnen de scope van de pilot opgeleverd. Alleen de monitoring van de pilot in noordoost Twente loopt nog enige tijd door. We werken in 2022 ook verder aan projecten als Water Collectief Twente 2 en Landbouw op Peil, waarin lokale klimaatmaatregelen genomen worden. We geven invulling aan het eind 2021 ondertekende nieuwe ZON programma voor de periode 2022-2027 met maatregelen bij onder andere het Nieuw Drostendiep en het aanpassen van diverse kunstwerken zodat beter gestuurd kan worden met de hoeveelheid water. Tevens starten we met het programma Haarvaten op Peil om water langer vast te kunnen houden in de bovenlopen van ons watersysteem.

Waterkwaliteit

In 2027 moet de waterkwaliteit van onze wateren aan een bepaald niveau voldoen. Daar wordt volop aan gewerkt. In 2022 denken we 23,8 kilometer heringerichte watergangen op te leveren met daarnaast 18 opgeheven visbarrières. In de praktijk blijkt dat de voorbereidingsfase in de huidige projecten meer tijd vergt dan ingeschat. Covid-19 is daar één van de oorzaken van in combinatie met een zorgvuldige afstemming met stakeholders en het doorlopen van gebiedsprocessen. We werken in 2022 volop verder aan de voorbereiding van projecten die in toekomende jaren tot uitvoering zullen gaan komen, maar voorzien een beperkte uitloop na 2027 voor de oplevering van alle inrichtingsmaatregelen.

Duurzaamheid

In 2022 geven we verder vorm aan het vastgestelde maaibeleid. We kijken daarbij vijf tot zeven jaar vooruit en beschrijven welke mate van vergroening in maaibeheer in deze periode haalbaar is. Bovendien geven we een algemeen streefbeeld voor de periode daarna, in totaal zo'n tien jaar vooruit. Bij de opstart van nieuwe projecten kijken we tevens naar de mogelijkheden voor biodiversiteitsmaatregelen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het inzaaien van bloemrijke stroken, het aanleggen van ijsvogel- of oeverzwaluwwanden, plasdraszones of andere soortgerichte maatregelen.

Daarnaast werken we verder in diverse Natura 2000 gebieden om onze wateropgaven (KRW) te combineren met Natura 2000 maatregelen. De herinrichting van de Snoeyinksbeek (Natura 2000 gebied Landgoederen Oldenzaal) en de maatregelen in de Boven Dinkel (Natura 2000 gebied Dinkeldal) zijn daar goede voorbeelden van.

Risico's en Kansen

• Onze ambities pakken we bij voorkeur op in gebiedsprocessen. Dit heeft als risico dat de voorbereiding veel tijd vergt. Door Covid-19 is dit versterkt. Dit staat op gespannen voet met de deadline voor de realisatie van de maatregelen binnen de KRW.

• Voor het project procesautomatisering van watersysteem is dezelfde expertise benodigd als voor investeringen in procesautomatisering binnen het programma waterketen. Dit kan gevolgen hebben voor het realiseren van de opgave binnen assetmanagement (onderhoudsfilisofie waarin alle bedrijfsmiddelen worden betrokken zodat een afgewogen keuze wordt gemaakt voor een balans tussen bedrijfszekerheid en kosten), waardoor risico's op storingen bij bepaalde assets toeneemt.

• Prijsstijgingen van grondstoffen blijken nog steeds door te zetten en laten op sommige gebieden een stijging van tientallen procenten zien. Dit heeft gevolgen voor de projectramingen en bijbehorende dekking in onze meerjarenbegroting. Dit leidt mogelijk tot overschrijdingen.

Netto kosten (bedragen in miljoenen euro's)

Netto kosten zijn de kosten die aan een programma worden toegerekend en waarvan zijn afgetrokken de opbrengsten (met uitzondering van de belastingopbrengsten en andere algemene opbrengsten) die aan het programma worden toegerekend. Op hoofdlijnen bestaan de netto kosten uit kapitaallasten, (toegerekende) personeels-/overheadkosten en overige kosten, elk voor circa 1/3e deel. Het verschil in netto-kosten binnen dit programma t.o.v. 2021 is te verklaren door het inboeken van de taakstelling zoals opgenomen in de MJV 2022-2031. Daarnaast worden de budgetten geïndexeerd en zijn ten opzichte van de MJV 2022-2031 een aantal autonome ontwikkelingen ontstaan. Deze autonome ontwikkelingen tellen op tot een negatieve bijstelling van € 0,3 miljoen in 2022 naar uiteindelijk een positieve bijstelling van € 0,1 miljoen in 2025. Een groot deel van dit positieve effect wordt verklaard door de huidige raming van de solidariteitsbijdrage aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma (landelijk programma om de keringen langs de zee en de grote rivieren op orde te brengen en te houden.) (HWBP (hoogwaterbeschermingsprogramma)). De daadwerkelijke bijdragen aan het HWBP kennen echter een grillig karakter, de raming wordt bij de volgende MJV bezien. Binnen het programma zijn ook een aantal uitzettingen als gevolg van het DB besluit intensivering blauwe diensten (2022 – 2023), nieuwe elektriciteitscontracten en digitalisering.

Het totaal van de middelen in dit programma worden bijvoorbeeld besteed aan:

• Beheer (bijv. maaien, grondwerk, exoten (niet inheemse planten en dieren), beplanting, peilbeheer)
• Wettelijk bepaalde solidariteitsbijdrage HWBP
• Onderhoud assets (bijv. kunstwerken, materieel)
• Monitoring waterkwaliteit- en kwantiteit en grondwatermeetnet
• Onderzoeken/bijdragen aan derden
• Vergunningverlening en handhaving

Netto investeringen 2021-2025 (bedragen in miljoenen euro's)

Investeringen per thema 2022

Investeringsprojecten 2022 (bedragen in miljoenen euro's)

Toelichting grootste investeringen

De grootste investeringen worden hieronder toegelicht:

• In 2022 worden diverse watergangen gebaggerd, bijvoorbeeld Erica Tuinbouwcentrum, Alte Picardiekanaal en diverse wateren in Hengelo. Daarnaast zullen we op een aantal locaties de beschoeiing vervangen, zoals bijvoorbeeld langs het Afwateringskanaal bij Gramsbergen en in een vijver in Den Ham. Langs de Lutterhoofdwijk wordt de laatste fase opgepakt voor het vervangen van de beschoeiing.
• Rondom de Dinkel worden de KRW-maatregelen aan de Ruhenbergerbeek en Glanerbeek afgerond. Er wordt volop verder gewerkt aan de uitvoering van de N2000 / KRW opgave in het gebied Dinkel-Zuid. Gestart wordt met een voorverkenning van maatregelen aan de Tilligterbeek en Beneden Dinkel.
• Diverse kunstwerken in ons hele beheergebied (met name stuwen en gemalen) worden, onder andere in bouwteamverband, gerenoveerd. Ook worden een aantal bruggen gerenoveerd, zodat deze weer voldoen aan de gestelde eisen.
• In 2022 zijn we volop in uitvoering bij diverse projecten rondom de Regge zoals Archemermaten en Pelmolen bij Rijssen.
• Het project Ossehaar bij Coevorden zal worden uitgevoerd. Hiermee realiseren we een noodberging in het kader van de gemaakte afspraken uit het Lokaal Bestuursakkoord Water (LBW).
• Langs de Vecht wordt verder gewerkt aan de voorbereiding van het deelproject Vechtrijk Gramsbergen. Afhankelijk van het verloop van de juridische procedures kan bij stuw Junne het onderzoek worden uitgevoerd naar de technische staat, en wellicht ook de benodigde maatregelen worden opgepakt.