Programma waterketen

De speerpunten zijn gerangschikt volgens de belangrijkste bijdrage aan de opgaven vanuit het bestuursakkoord.

Waterkwaliteit

De koers van de vorige bestuurlijke meerjaren investeringsplanning was grotendeels al gericht op vernieuwing van de oudste rwzi (rioolwaterzuivering)'s. Veel van de oudste rwzi's kennen tijdelijk hogere lozingsnormen, de zogenaamde maatwerkbesluiten. Met de focus om maatwerkbesluiten zo veel mogelijk te voorkomen wordt de lijn om onvoldoende werkende rwzi's te verbeteren versneld. Omdat de maatwerkbesluiten voor de rwzi's Tubbergen en Vriezenveen al in 2020 af lopen, moet hier in de aanloop naar de bouwperiode een verlenging van het maatwerkbesluit worden aangevraagd. Omdat in 2022 ook de overige maatwerkbesluiten eindigen, wordt een plan opgesteld om te bepalen of en hoe aan het bestuurlijke streven om geen maatwerkbesluiten te nemen invulling kan worden gegeven.

Met het sluiten van een afvalwaterakkoord (afspraken tussen gemeente en waterschap) maken we afspraken met een gemeente over de werking van de afvalwaterketen (alle activiteiten tussen drinkwaterwinning en rioolwaterzuivering). Dit is een belangrijke randvoorwaarde in het proces van voorbereiden van vernieuwingen van rwzi’s. In 2020 maken we daarom afspraken met de gemeente Tubbergen.

Voor de adequate voorbereiding van de aanpassing van de rwzi's Tubbergen en Ootmarsum is het gewenst om helderheid te krijgen over de noodzakelijke aanpassingen op grond van de KRW. Dit maakt onderdeel uit van het plan van prioritering van KRW maatregelen dat in 2019/2020 wordt opgesteld.

Voor de verwijdering van medicijnen en micro's wordt begin 2020 een plan vastgesteld hoe we conform ambitie van het bestuur stappen kunnen maken in het verkrijgen van meer kennis door o.a. deel te nemen aan praktijktesten.

Om een goed beeld te krijgen van de knelpunten op de rwzi's Emmen en Coevorden wordt daar een inventarisatie uitgevoerd die een belangrijke bouwsteen vormt voor de herprogrammering in het voorjaar van 2020.

Het bestuur wordt gevraagd een strategie te kiezen voor de (beperkte) capaciteit voor bedrijfsafvalwater op rwzi's.

Duurzaamheid

Als onderdeel van het streven naar energie-neutraliteit wordt in 2020 onderzocht waar windenergie op alle aspecten een positieve businesscase vormt en waar thermische energie uit (afval)water mogelijkheden biedt.

In 2020 realiseren we 9 zonnevelden en wordt het project de Energiefabriek afgerond. Besparen van energie is nog duurzamer dan extra opwekken. In 2020 voeren we daarom de maatregelen uit het Energie Efficiency Plan uit.

Als onderdeel van onze inzet voor de circulaire economie wordt in 2020 een businesscase opgesteld over de winning van Kaumera (alginaat (grondstof voor bioplastic met daarin alginezuur, kan gewonnen worden uit organisch afval)) uit korrelslib. Daartoe leveren we korrelslib van de rwzi Vroomshoop aan de extractiefabriek die waterschap Vallei en Veluwe met onze hulp bouwt. Via deze participatie kunnen we de kennis over de haalbaarheid van winning en vermarkten opbouwen.

Het bij Vechtstromen vergiste slib wordt bij Slibverwerking Noord Brabant (SNB (slibverwerkingsinstallatie)) samen met slib van andere waterschappen als "eindverwerking" verbrand. Uit de asresten kan nog fosfaat worden terug gewonnen. Omdat we ook gezamenlijk een te kleine partij zijn voor de bouw van een eigen opwerkingsfabriek waar fosfaat kan worden teruggewonnen, stimuleren we waar mogelijk de realisatie van zo'n opwerkingsfabriek door derden.

In droge perioden is effluent (het in de rioolwaterzuiveringsinstallatie gezuiverde water dat geloosd wordt op oppervlaktewater) van rwzi's het enige stromende water in onze beken. Met een nota maken we in 2020 beleid hoe duurzaam met dit water moet worden omgegaan.

Organisatie

Er staan grote investeringen voor nieuwe Elektro en Procesautomatisering (E&PA) opstapel. Veel van deze assets en PA-systemen zijn verouderd. Met de huidige situatie kan niet voldoende adequaat worden ingespeeld op de opgaven van de digitale transformatie en assetmanagement (onderhoudsfilisofie waarin alle bedrijfsmiddelen worden betrokken zodat een afgewogen keuze wordt gemaakt voor een balans tussen bedrijfszekerheid en kosten). Bij de meerjareninvesteringsbegroting moet, aan de hand van een daartoe opgemaakte business case, het implementatieplan worden verankerd.

De belangrijkste risico's en kansen zijn:

• Marktontwikkelingen (sectorale druk en prijsniveau van arbeid en materiaal) en formatiedruk (beperkte beschikbaarheid van specialismen intern en extern) vormen een toenemende bedreiging voor de haalbaarheid van het lopende programma.
• De druk op investeringen voor zuiveren op orde (o.a. de inventarisaties Emmen en Coevorden en de beluchting van Hengelo).
• De budgetten die beschikbaar zijn voor E&PA komen mogelijk niet overeen met onze snel verouderende systemen en de gewenste wijze van sturing.
• De uitdagingen van KRW en medicijnen/microverontreinigingen zijn nog niet vertaald in de programmabegroting.
• Het aanbod bedrijfsafvalwater neemt toe. Op reeds hoog belaste RWZI (rioolwaterzuivering)’s leidt dit tot dilemma's.
• Op het moment van schrijven zijn de consequenties van de aanpak van de stikstofproblematiek nog onvoldoende duidelijk.

Netto kosten (bedragen in miljoenen euro's)

Netto-kosten zijn kosten die aan het programma worden toegerekend en waarvan zijn afgetrokken de opbrengsten (met uitzondering van de belastingopbrengsten en andere algemene opbrengsten) die aan het programma worden toegerekend.

Netto investeringen 2019-2023 (bedragen in miljoenen euro's)

De aanmerkelijk hogere jaarschijven 2020 en 2021 ontstaan door opname van de investering in zonnevelden ter grootte van € 10 miljoen, alsmede een uitzetting van de programmering met € 1,8 miljoen van de projecten rwzi (rioolwaterzuivering) Vriezenveen, Rioolgemaal Klazienaveen en de renovatie van slibgistingstanks in Hengelo die duurder worden en onuitstelbaar zijn. In 2022 en 2023 is een nog nader in te vullen extra investeringsvolume opgenomen dat komend jaar wordt toegekend aan specifieke doelen zoals de KRW opgave en zuiveren op orde.

Investeringsprojecten 2020 (bedragen in miljoenen euro's)

Toelichting op de grootste investeringen

De grootste investeringen worden hierna toegelicht:

• De bouw van de Energiefabriek wordt in 2020 afgerond.
• In 2020 worden minimaal 8 zonnevelden gerealiseerd en operationeel gemaakt.
• De bouw van de rwzi Vriezenveen gaat in 2020 van start indien de omgevingsvergunning op tijd wordt afgegeven vanwege de stikstof problematiek.
• De verbouw van de rwzi Almelo-Vissedijk wordt in 2020 afgerond zodat vanaf dat moment de rwzi voldoet aan de normen uit het activiteitenbesluit (besluit van de minister op basis waarvan vergunningverlening plaatsvindt.) (i.p.v. eind 2019).
• Voor het bestendigen van de kwaliteit van de installaties wordt jaarlijks een vervangingsprogramma opgesteld. Voor 2020 is voor een belangrijk deel van het programma vervangingsinvesteringen financiering beschikbaar tot een bedrag van € 3,2 miljoen.
• In 2020 wordt gestart met de aanleg van een nieuwe persleiding vanuit de stad Emmen naar de rwzi Emmen. De oude persleiding is technisch afgeschreven en heeft een ongunstige ligging die nu kan worden opgeheven.