Project informatie

Het grootste deel van de werkzaamheden zal het waterschap uitvoeren in samenwerking met een extern onderzoeksbureau.

Beschrijving van het gebied

Om de uitgangssituatie in het Hammerflier goed te begrijpen, wordt eerst een gebiedsbeschrijving gemaakt waarin verschillende aspecten aan bod komen:

• De bodem
• Het watersysteem (grond- en oppervlaktewatersituatie)
• Cultuurhistorie
• Landschappelijke ontwikkelingen
• Functies in het gebied, zoals wonen, landbouw etc.
• Ruimtelijk beleid op andere vlakken, zoals waterkwaliteit, natuur en klimaat

Actuele omstandigheden water

Met behulp van een technische grondwatermodel wordt in beeld gebracht wat de huidige grondwatersituatie is. Hieruit volgen de grondwaterstanden in een gemiddelde periode (zomer en winter), maar ook in extreme perioden (zoals een extreem droge zomer). Deze stap heet het Actueel Grond- en Oppervlaktewaterregime (AGOR (actueel grond- en oppervlaktewaterregiem)).

Optimale omstandigheden water

De verschillende functies in het Hammerflier (landbouw, natuur, bebouwing) vragen allemaal om een optimaal waterpeil. Deze worden bij deze stap in beeld gebracht. Grote verschillen in deze waterbehoefte kunnen zo overzichtelijk naast elkaar in beeld gebracht worden.

Het resultaat van deze analyse is een soort lappendeken aan optimale grondwaterstanden. Dit noemen we het Optimaal Grond- en Oppervlaktewaterregime (OGOR). De kans is groot dat hier conflicten in belangen naar voren komen, deze worden in de volgende stap verder bekeken. De OGOR is een objectieve beschouwing van de optimale grondwaterstand.

Gewenste omstandigheden water

De volgende stap is om de huidige situatie van het watersysteem (AGOR) en de meest optimale situatie (OGOR) per gebruiksfunctie naast elkaar te zetten. Hiermee wordt inzichtelijk waar het oppervlaktewaterpeil omhoog zou moeten en waar het omlaag zou kunnen. Deze vraag moet voor een aantal scenario’s bekeken worden, want zowel klimaatverandering als een eventuele uitbreiding van de waterwinning kunnen invloed hebben op de waterstanden. In deze stap van het proces wordt een overzicht gemaakt van de aanpassingen en worden hiervoor concrete maatregelen uitgewerkt. Deze stap heet het GGOR (gewenst grond- en oppervlaktewaterregiem) (Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime).

Resultaat van het project

Het resultaat van de Verkenning Optimalisatie Watersysteem Hammerflier is inzicht in de mogelijkheden voor sturing met oppervlaktewater. Uit het project volgt een advies naar het waterschapsbestuur over de mogelijk te treffen maatregelen tot optimalisatie van het watersysteem. Waar mogelijk kan het waterschap zelf maatregelen treffen in het watersysteem om de aanwezige functies in het gebied beter te bedienen. Het advies wordt voorgelegd aan het bestuur van het waterschap en zij besluiten over het beschikbaar stellen van geld om de maatregelen uit te voeren. Daarnaast geeft het project advies op hoofdlijnen over mogelijke aanpassingen in grondgebruik.

Afwegingen en keuzes met betrekking tot eventuele wijziging van grondgebruik, functiebediening of functieverandering zijn onderdeel van de brede gebiedsaanpak onder regie van de provincie Overijssel.

Invloed van het waterschap op de grondwaterstand

In de winterperiode is er vaak veel neerslag. Vanwege de koude temperatuur is er tegelijkertijd weinig verdamping. Hierdoor staat het water in de grond (grondwater) vaak hoog. Als dit grondwater hoger staat dan het water in de sloten (oppervlaktewater) dan wordt het via deze sloten afgevoerd. Dit heet drainage. In de winterperiode wil het waterschap het grondwater zo snel mogelijk afvoeren. Door de stand van de sloten te verlagen zal dit grondwater sneller afgevoerd worden. Het regelen van de waterstand in de sloten gebeurt met stuwen.

In de zomer zakt het grondwater, omdat het warmer is. Planten en bomen gebruiken dan water om te groeien. Het waterschap probeert in de zomer juist meer water in de bodem vast te houden, om verdroging tegen te gaan. De stuwen (die het water tegenhouden) worden dan hoger gezet. Zo blijft er meer water in de sloten. Als het grondwater lager is dan het water in de sloot, trekt het water vanuit de sloot juist de grond in. Dit heet infiltratie (het in de bodem brengen van water).

Als het grondwater te ver zakt, kan ook een sloot helemaal droogvallen. Het waterschap kan dan extra water de sloot inlaten, bijvoorbeeld vanuit een kanaal zoals het Twentekanaal. Zo blijft de sloot ook in de zomerperiode met water gevuld. Dit extra water zorgt ervoor dat er ook in de zomer nog water in de grond kan zakken. In het Hammerflier wordt er water vanuit Kanaal Almelo-De Haandrik binnengelaten. Zo helpt het waterschap om effecten van droge zomers en het oppompen van grondwater te verminderen.

Verkenning optimalisatie watersysteem Hammerflier als onderdeel van gebiedsproces

Naar aanleiding  van de drinkwateropgave is met de betrokken overheden besloten om in het Hammerflier een zogenaamd ‘gebiedsproces’ te starten. In een gebiedsproces gaan overheden, ondernemers, maatschappelijke organisaties en burgers met elkaar op zoek naar een aanpak om de opgaven zoals voor water, natuur, klimaat en/of stikstof in samenhang op te pakken. Per gebied wordt gekeken wat de mogelijkheden zijn. De provincie Overijssel neemt de regie in dit gebiedsproces.

Omdat waterschap Vechtstromen verantwoordelijk is voor het beheer van de hoofdwaterlopen, is het voor hen belangrijk om zo goed mogelijk in beeld te krijgen welke waterstanden het meest optimaal zijn voor de verschillende doeleinden van het gebied (zoals landbouw, natuur, woningbouw en drinkwaterwinning). Het waterschap heeft daarom besloten te onderzoeken of het mogelijk is om het hoofdwaterlopenstelsel te optimlaiseren, zodat ze nog beter bij deze doeleinden passen. Hierom voeren zij dit project uit, onder de naam ‘Verkenning optimalisatie watersysteem Hammerflier’.

We willen de verkenning uitvoeren in samenwerking met inwoners in de vorm van meerdere gebiedsbijeenkomsten. Nadere uitwerking en toelichting hierop volgt zo snel mogelijk

November 2024 - april 2025

• Gebiedsbeschrijving
• Bepalen huidige waterstanden in het gebied en optimalisatie waterstanden in het gebied.
• Bouwen hydrologische computermodellen
• Gebiedsbijeenkomst 1 (maart/april 2025)

Zomer 2025

• Met computermodellen rekenen
• In beeld brengen waar suboptimale omstandigheden ontstaan
• Mogelijke maatregelen bedenken
• Gebiedsbijeenkomst 2

Herfst 2025

• Maatregelen uitwerken
• Eindrapportage en afsluiting
• Gebiedsbijeenkomst 3
• Overdracht aan provincie Overijssel

Vervolg (datum nader te bepalen)

• Besluit bestuur waterschap
• Uitvoeren vastgestelde maatregelen