Programma waterketen

Het programma waterketen draagt primair bij aan de waterkwaliteitsdoelen die het waterschap stelt. Daartoe worden rioolwaterzuiveringsinstallaties bedreven die afvalwater reinigen tot een niveau dat het veilig geloosd kan worden op het oppervlaktewater. Het zuiveringsproces vraagt veel energie. De uitdaging voor de komende jaren is om het afvalwater nog beter te zuiveren en ook micro-verontreinigingen te verwijderen en dat energie-zuiniger te doen. Naast doelstellingen op waterkwaliteitsgebied is daarom duurzaamheid een belangrijk aandachtsgebied binnen het programma waterketen. Voor het zuiveringsproces is het cruciaal dat de installaties in veilige en betrouwbare toestand blijven, hiervoor is het uitvoeren van assetmanagement (onderhoudsfilisofie waarin alle bedrijfsmiddelen worden betrokken zodat een afgewogen keuze wordt gemaakt voor een balans tussen bedrijfszekerheid en kosten) het werkproces. Goede informatie is daarbij een belangrijk hulpmiddel.

In 2021 zal volop worden gewerkt aan het vernieuwen van de rwzi (rioolwaterzuivering) Vriezenveen (doel: Beheer op orde en voldoen aan Activiteitenbesluit (besluit van de minister op basis waarvan vergunningverlening plaatsvindt.)). Ook de voorbereiding van de aanpassing van de rwzi Ootmarsum (doel: Beheer op orde, voldoen aan Activiteitenbesluit en de KRW) en de vernieuwing van de rwzi Tubbergen (doel: Beheer op orde, voldoen aan Activiteitenbesluit en de KRW) zal in 2021 verder ter hand worden genomen.

Binnen het deelprogramma elektro- en procesautomatisering wordt gewerkt aan het verder ontwikkelen van de toekomstige standaard (doel: informatie op orde) én aan het voorbereiden en deels realiseren van de vervanging van de elektrische installatie van de rwzi Goor (doel: Beheer op orde).

De vernieuwing van de persleiding Emmen zal grotendeels in 2021 plaatsvinden (doel: Beheer op orde).

De voorbereiding tot aanpassing van de waterlijn Emmen zal in 2021 verder worden opgepakt. Een nieuwe configuratie voor de beluchtingsinstallatie en de (her)inrichting van de zuiveringsstraten zal nader worden bepaald. Aan de orde  is ook de vervanging van de effluentdebietmetingen. (doel: Beheer op orde).

Met verschillende partijen zal worden samengewerkt aan het realiseren van pilot installaties voor verwijdering van microverontreiniging op de rwzi's Emmen en Enschede (doel kennis ontwikkelen over verwijdering van microverontreiniging).

In 2021 brengen we de CO2 footprint van Vechtstromen in beeld en wordt na een verdiepende studie een voorstel gedaan in welke mate en hoe we zelf energie willen besparen en opwekken (doel CO2/energie-neutraliteit). Deels vooruitlopend op die keuzes zullen, bij een positieve businesscase, nog enkele aanvullende zonnevelden worden aangelegd op rwzi terreinen.

Ook zullen in 2021 enkele zuiveringsterreinen meer biodivers worden ingericht als uitvloeisel van werkzaamheden die op die rwzi plaatsvinden (doel: invullen vergroeningsstrategie).

Voor het verbeteren van de informatievoorziening rond het zuiveringsproces zal een Centrale Regiekamer 1.0 worden ingevoerd. Hierbij is een groeiscenario voorzien om te starten met enkele rwzi's en vervolgens verder uit te rollen (doel: informatie assetmanagement (onderhoudsfilisofie waarin alle bedrijfsmiddelen worden betrokken zodat een afgewogen keuze wordt gemaakt voor een balans tussen bedrijfszekerheid en kosten) op orde).

Samen met gemeenten werken we aan een optimale werking van de waterketen (riolering én zuivering). In 2021 wordt met twee gemeenten zogenoemde prognosebladen opgesteld om in kaart te brengen hoe de ontwikkeling van het aanbod van afvalwater over de komende 10 jaar is. Aanvullende daarop worden ook optimalisatiestudies uitgevoerd om integrale keuzes te kunnen maken (doel waterkwaliteit).

In het blauwgroene scenario is “draaiend houden” het leidende principe, waarbij hoog geprioriteerde assets als eerste worden aangepakt. Risicoanalyses vinden voortdurend plaats waardoor inzichten en prioriteiten periodiek zullen moeten worden bijgesteld.

In de begroting is beperkt geld opgenomen voor het uitvoeren van zogenoemde industriële reiniging van tanks in het zuiveringsproces die droog worden gezet vanwege projecten en vervangingsinvesteringen. Mogelijk kan dit in de loop van 2021 tot een extra claim in de exploitatie leiden.

Voor de rwzi (rioolwaterzuivering) Emmen is de inventarisatie van knelpunten nog niet afgerond. De opgenomen investeringsruimte is een voorlopige, minimale reservering en kan op basis van de bevindingen nog substantieel muteren.

De centralisatie van de slibverwerking in Hengelo heeft invloed op de zuiveringsprestaties van de rwzi. Eind 2020 was met name het verwijderingsrendement van stikstof kritisch zodat hier naar verwachting naast de vernieuwing van de beluchting die in 2021 is gepland nog aanvullende maatregelen nodig zijn. Onderzoek hiervoor wordt opgestart.

De Energiefabriek draait op dit moment goed. En wordt vanaf begin oktober volledig belast. Of de prestaties en de kosten van beheer en onderhoud na opschaling overeenkomen met de businesscase (laatste herijking is ultimo 2018 gedaan) is nog niet geheel zeker. Er kunnen technische optimalisaties worden geïdentificeerd, welke mogelijk een verdergaande verbetering van de bedrijfsvoering betekenen. Indien niet begrote investeringen ofwel exploitatiekosten mee zijn gemoeid zal dit bestuurlijk afgewogen worden.

Netto kosten (bedragen in miljoenen euro's)

Netto kosten zijn de kosten die aan een programma worden toegerekend en waarvan zijn afgetrokken de opbrengsten (met uitzondering van de belastingopbrengsten en andere algemene opbrengsten) die aan het programma worden toegerekend. Op hoofdlijnen bestaan de netto kosten voor 1/3 deel uit kapitaallasten, 1/3 deel uit toegerekende personeelskosten en 1/3 deel uit overige lasten. Voor de overige lasten is in 2021 in verband met de taakstelling geen inflatiecorrectie toegepast.

De stijging van de netto kosten in 2021 t.o.v. BVR 2020 is met name het gevolg van hogere afschrijvingslasten.

Netto investeringen 2020-2024 (bedragen in miljoenen euro's)

Investeringsprojecten 2021 (bedragen in miljoenen euro's)

Toelichting grootste investeringen

Ten opzichte van de jaarschijf 2021 uit de MJV 2021-2024 zijn slechts beperkte wijzigingen voorzien.

De belangrijkste investeringen zijn:

• De vernieuwing van de sterk verouderde rwzi (rioolwaterzuivering) Vriezenveen komt in 2021 goed op gang.
• De vernieuwing van de technisch afgeschreven persleiding Emmen wordt iets later afgerond waardoor geen € 5,5 miljoen in 2021 wordt geïnvesteerd, maar € 5 miljoen.
• Jaarlijks wordt ruim € 3 miljoen besteed aan vervangingen van diverse onderdelen van de rwzi's, gemalen en slibverwerkingsinstallaties. Omdat deze vervangingen meerjarig nut hebben worden deze aangemerkt als investeringen.
• Binnen de aanpak van elektro- en procesautomatisering (E&PA) is de centrale regiekamer (CRK 1.0) separaat in het programma opgenomen met een investering van circa € 400.000. Het programma omvat in 2021 onder andere ook de aanpak van de E-installatie rwzi Goor, de voorbereiding van de E-installatie in Enschede en Nijverdal en het opstellen van de nieuwe PA standaard.
• In 2021 wordt de aanleg van de 9 zonnevelden waarover reeds is besloten afgerond en is ruimte opgenomen voor de aanleg van enkele aanvullende zonnevelden.
• Op de rwzi Emmen wordt de aanpassing van de waterlijn (inclusief beluchting) verder voorbereid waarbij tevens nauwkeuriger zal worden bepaald welke (extra) investering nodig is.
• De beluchtingsinstallatie van de rwzi Hengelo zal worden aangepast.
• De roosterharkinstallatie van de rwzi Enschede zal worden vervangen.
• De aanpak van de rwzi Tubbergen is in 2021 nog beperkt in omvang omdat, zoals gemeld in de BVR, de onderzoeken over de gewenste capaciteit later worden opgeleverd. Door tijdige bijsturingsmaatregelen blijft de planning overigens dat de rwzi eind 2024 geheel vernieuwd is.
• De voorbereiding van de ombouw van de rwzi Ootmarsum (onderdeel van overige projecten) wordt iets versneld vanwege de knelpunten die zich in 2020 hebben voorgedaan. De knelpunten op zich hebben geen relatie met de plannen, maar het uitvoeren van de plannen leidt ook tot kansen in het integraal oplossen van de knelpunten.